راه های جلوگیری از پوکی استخوان + روش های درمانی

پوکی استخوان نامی آشنا اما مسئله‌ای پیچیده و بعضاً پنهان برای خیلی از افراد مخصوصاً مسن در جامعه است. پوکی استخوان در واقع از دست دادن و جذب نشدن مواد معدنی و کلسیم توسط استخوان است. پوکی استخوان باعث از بین رفتن قدرت و استحکام و شکننده شدن می‌شود. یکی از بدترین نکات در مورد پوکی استخوان، خاموش بودن آن است. تشخیص پوکی استخوان قبل از شکستگی شاید کمی سخت باشد و بعد از آن هم که کار از کار گذشته است.

در این مطلب از کلینیک فیزیوتراپی سایا، به بررسی درمان پوکی استخوان و راه‌های جلوگیری از آن پرداخته‌ایم که امیدواریم برای شما مفید واقع شود.

پوکی استخوان

پوکی استخوان (Osteoporosis) یک مشکل و بیماری برای ساختار استخوان‌ها در بدن است و آن‌ها را ضعیف و شکننده می‌کند. روی سطح استخوان، مثل یک لانه زنبور سوراخ‌هایی وجود دارد که پوکی استخوان این سوراخ‌ها را بزرگ‌تر کرده و تراکم استخوان را کم می‌کند.

پوکی استخوان خبر نمی‌دهد و عموماً در سن‌های بالاتر با شکستگی خودش را نشان می‌دهد. متاسفانه پوکی استخوان بسیار شایع می‌باشد و افراد زیادی با آن درگیر می‌شوند. در مراحل جلوتر، پوکی استخوان ممکن است حتی در حال فعالیت‌‌های عادی روزمره مثل راه رفتن، خم شدن و حتی یک زمین خوردن ساده باعث احتمال شکستن استخوان‌ها مخصوصاً در ناحیه لگن و ستون فقرات بشود.

 

علت پوکی استخوان

آناتومی استخوان‌های بدن به این صورت است که استخوان‌ها دائماً در حال بازسازی‌اند. در دوران جوانی و زیر 30 سالگی، این بازسازی سریع انجام می‌شود. درصورتی‌که از 30 سالگی به بعد سرعت تخریب استخوان‌ها کم‌کم از  سرعت بازسازی آن‌ها بیش‌تر می‌شود. به همین دلیل است که به‌تدریج پوکی استخوان رخ می‌دهد.

در واقع می‌توان گفت که با افزایش سن، توده استخوانی زودتر از آن که بازسازی شود، از بین می‌رود. همین تخریب تدریجی توده استخوانی است که باعث ایجاد پوکی استخوان در شخص می‌شود.

البته عوامل گوناگونی به جز سن هم وجود دارند که می‌توانند فرایند پوکی استخوان و تخریب آن را تسریع ببخشند. جنسیت، نژاد، ژنتیک، حداکثر توده استخوانی فرد و هورمون‌های فرد عواملی خارج از دست فرد است که می‌توانند بر ایجاد پوکی استخوان تاثیر داشته باشند. البته عواملی مثل رژیم غذایی، کمبود کلسیم و ویتامین دی، مصرف الکل و سیگار، بیماری‌های زمینه‌ای و تحرک کم نیز می‌توانند در طول زندگی شخص دلیلی بر پوکی استخوان شمرده شوند.

 

علائم پوکی استخوان

اشاره کردیم که تشخیص پوکی استخوان به دلیل خاموش بودن آن، کمی سخت می‌شود. البته علائمی وجود دارند که با دیدن آن‌ها می‌توان به وجود پوکی استخوان شک کرد. علائم پوکی استخوان را در فهرست زیر مشاهده می‌کنید.

• کوتاه شدن قد
• خم شدن و قوز کردن بدن به سمت جلو
• فشرده شدن ریه‌ها و تنگی نفس
• شکستن استخوان‌ها
• درد در ناحیه کمر
• سستی در دندان‌ها و عقب رفتن لثه‌ها
• احساس ضعف و شکنندگی در ناخن
• خستگی مزمن

راه های جلوگیری از پوکی استخوان چیست؟

نمی‌توان به‌صورت قطعی گفت که راهی وجود دارد که شخص دیگر هیچ‌وقت دچار پوکی استخوان نشود. اما به‌هرحال عواملی وجود دارند که می‌توانند باعث جلوگیری از پوکی استخوان بشوند. مثلاً تراکم استخوان‌ها به کمک کلسیم و ویتامین دی افزایش می‌یابد. به همین دلیل است که هردوی این‌ها را باید در رژیم غذایی خود وارد کنید و به نحوی آن‌ها را جذب بدن‌تان کنید.

از طرفی نباید تحرک کافی و ورزش را در جلوگیری از پوکی استخوان دست‌کم بگیرید. مخصوصاً ورزش‌هایی که در آن‌ها از وزن بدن کمک می‌گیرید. فعالیت‌هایی همانند پیاده‌روی سریع، دویدن آهسته و حتی رقص نیز می‌توانند در این راستا موثر باشند.

این موارد مخصوصاً برای افراد که مستعد پوکی استخوان هستند و سابقه آن در خانواده‌شان وجود دارد، از اهمیت بیش‌تری برخوردارند. به‌هرحال افراد باید برای پیشگیری از پوکی استخوان اقداماتی را که به آن‌ها اشاره خواهیم کرد، رعایت کنند.

• داشتن یک الگوی غذایی مناسب
• مصرف به‌اندازه میوه، سبزی‌های تازه و غلات
• مصرف کلسیم و ویتامین دی
• ورزش هوازی و تمرین‌هایی با وزن بدن
• عدم مصرف الکل و سیگار
• اصلاح سبک زندگی
• کم کردن کافئین

تشخیص پوکی استخوان

یکی از نکاتی که از اهمیت بالایی برای افراد برخوردار است، تشخیص پوکی استخوان می‌باشد. روش‌های تشخیص پوکی استخوان نشان می‌دهند که میزان تراکم استخوان‌ها حالت نرمالی دارد یا نه. ممکن است با استفاده از روش‌های تصویربرداری تشخیص پوکی استخوان کم شدن توده استخوان تشخیص داده شود که مرحله‌ی قبل و هشداری برای پوکی استخوان است.

در زیر فهرستی از روش‌های تشخیص پوکی استخوان را آماده کرده‌ایم.

• سی‌تی اسکن
• اسکن سنجش تراکم استخوان
• رادیوگرافی جانبی از اشعه ایکس
• دستگاه اولتراسوند یا فراصوتگ

راه های جلوگیری از پوکی استخوان در یائسگی زودرس

قبل از شروع هر برنامه‌ای برای جلوگیری از پوکی استخوان در یائسگی زودرس، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا برنامه مناسبی برای شما تعیین کند. اما به طور کلی، در زیر چند راهکار برای جلوگیری از پوکی استخوان در یائسگی زودرس آورده شده است:

• مصرف مواد غذایی مناسب: مطمئن شوید که رژیم غذایی شما شامل منابع کافی کلسیم (مانند محصولات لبنی، سبزیجات و ماهی)، ویتامین D (که جذب کلسیم را تنظیم می‌کند و می‌توانید آن را از آفتاب گرفتن یا مکمل‌های ویتامینی تامین کنید) و مواد معدنی ضروری دیگر باشد.
• ورزش منظم: ورزش‌هایی که وارد بار به استخوان‌ها می‌شوند، می‌توانند از پوکی استخوان جلوگیری کنند و استحکام استخوان‌ها را افزایش دهند. ورزش‌های وزنی مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، شنا و وزنه‌برداری به عنوان گزینه‌های مناسب مطرح هستند.
• قطع مصرف سیگار و محدودیت مصرف الکل: سیگار کشیدن و مصرف مستمر الکل می‌توانند خطر پوکی استخوان را افزایش دهند.
• ترک عادات غذایی ناسالم: مصرف زیاد نمک، قند، چربی‌ها و نوشیدنی‌های ناسالم ممکن است بر روی استخوان‌ها تأثیر منفی داشته باشد. تغذیه مناسب و متعادل از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
• مراقبت از وضعیت جسمی: بررسی سلامت استخوان‌ها و در صورت نیاز مشاوره پزشکی می‌تواند مفید باشد.
• استفاده از مکمل‌های مخصوص: در صورت نیاز، می‌توانید مکمل‌های کلسیم و ویتامین D را زیر نظر پزشک مصرف کنید.

در نهایت، همواره بهتر است با پزشک خود در مورد وضعیت سلامت استخوان‌ها و نیازهای خاص خود مشورت کنید تا برنامه‌ای مناسب برای جلوگیری از پوکی استخوان در یائسگی زودرس ایجاد شود.

درمان قطعی پوکی استخوان

بهتر است قبل از این که شخص نیاز به درمان پوکی استخوان پیدا کند، با تغییر در سبک زندگی‌اش از آن پیش‌گیری کند. البته در صورتی هم نیاز به درمان پوکی استخوان روش‌های مختلفی وجود دارند که می‌توانند به افراد در این راه کمک کنند.  در ادامه روش‌های درمان پوکی استخوان را معرفی و بررسی خواهیم کرد.

 

دارو برای درمان پوکی استخوان

اصلی‌ترین دسته دارویی برای درمان پوکی استخوان، بیس‌فسفونات‌ها می‌باشند. بیس‌فسفونات‌ها می‌توانند برای زنان و مردان که در معرض شکستگی استخوان‌ها قرار دارند، استفاده شوند و تا حد زیادی درمان پوکی استخوان را انجام دهند. از بیس‌فسفونات‌های موثر می‌توان به آلندرونات، رزیدرونات و زولدرونیک اسید اشاره کرد. از سایر داروهای مورد استفاده در درمان پوکی استخوان، می‌توان به انواع داروهای هورمونی مثل تستوسترون درمانی، هورمون PTH و تعدیل‌کننده‌های گیرنده استروژن SEREMها اشاره کرد.

هورمون درمانی

پوکی استخوان در مردان بیش‌تر به دلیل کمبود میزان تستسترون روی می‌دهد. به همین دلیل است که برای درمان پوکی استخوان در مردان از تستوسترون درمانی استفاده می‌شود که باعث افزایش تراکم استخوان‌ها می‌شود.برای درمان پوکی استخوان در بانوان، استفاده از استروژن، مخصوصاً بعد از آغاز یائسگی می‌تواند به افزایش تراکم استخوان‌ها کمک کند.

هورمون پاراتیروئید، دنوسوماب و تری‌پاراتید نیز داروهای هورمونی هستند که در مقایسه با بیس‌فسفونات‌ها، ممکن است نتایج بهتری را در تحریک رشد مجدد استخوان ارائه دهند.

مگنت تراپی

مگنت تراپی یکی از روش‌های پرکاربرد درمانی در فیزیوتراپی است که برای درمان پوکی استخوان نیز کاربردی است. مگنت تراپی باعث حفظ کیفیت بافت استخوان‌ها و همچنین از بین رفت درد در افراد مبتلا به پوکی استخوان می‌شود. در واقع مگنت تراپی سرعت پروسه درمان پوکی استخوان را افزایش داده و تاثیر چشم‌گیری در این روند دار. از طرفی مگنت تراپی بدن را برای تشکیل استخوان‌های جدید تحریک کرده می‌کند.

برای پوکی استخوان چی خوبه؟

برای درمان و جلوگیری از پوکی استخوان، می‌توانید به مواد مغذی زیر توجه کنید:

• پروتئین ها: مصرف مقدار مناسب پروتئین به صورت روزانه برای سلامت استخوان بسیار مهم است. اطمینان حاصل کنید که مواد غذایی حاوی پروتئین مثل ماهی، گوشت، مرغ، تخم‌مرغ، لبنیات و حبوبات به رژیم غذایی‌تان اضافه شده باشند.
• کلسیم: کلسیم برای تشکیل بافت استخوانی جدید مورد نیاز است. می‌توانید از منابع غذایی مثل ماست، پنیر، سبزیجات با برگ‌های تیره، لوبیا، آجیل و مکمل‌های کلسیم استفاده کنید.
• ویتامین D: بدن برای جذب کلسیم به ویتامین D نیاز دارد. منابع غذایی مانند ماهی‌های چرب، تخم‌مرغ و مکمل‌های ویتامین D می‌توانند به حفظ سطح مطلوب ویتامین D کمک کنند.
• کاهش مصرف نمک: مصرف زیاد نمک می‌تواند باعث کاهش کلسیم در بدن شود. سعی کنید مصرف نمک را کاهش دهید و از انواع غذاهای نمک‌دار اجتناب کنید.
• استفاده از مکمل‌های معدنی: در صورت نیاز، ممکن است پزشک شما مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D توصیه کند.
• ورزش منظم: ورزش‌های وزنی مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، شنا و وزنه‌برداری به تقویت استخوان‌ها کمک می‌کنند.
• مراقبت از وضعیت تنی: انجام آزمایش‌های خونی مانند آزمایش DEXA به شما کمک می‌کند تا وضعیت سلامت استخوان‌ها را مشخص کنید و نیاز به درمان و مکمل‌های معدنی را تعیین کنید.
• قطع سیگار و محدودیت مصرف الکل: سیگار کشیدن و مصرف مستمر الکل می‌تواند خطر پوکی استخوان را افزایش دهد.

همچنین، اگر شما دچار پوکی استخوان هستید یا خطر ابتلا به آن را احساس می‌دانید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا برنامه‌ای مناسب برای درمان و جلوگیری از پوکی استخوان برای شما تعیین شود. همچنین، رعایت یک سبک‌زندگی سالم و متعادل نیز به بهبود سلامت استخوان‌ها کمک می‌کند.

سخن پایانی

با توجه به تاثیر پوکی استخوان آن بر کیفیت زندگی افراد، باید بدانید که تشخیص پوکی استخوان و درمان به‌موقع آن از اهمیت بالایی در حفظ سلامتی شخص برخوردار است. با مراجعه به پزشکان متخصص و اعمال روش‌های درمانی از جمله تغییرات در سبک زندگی، مصرف مکمل‌های مغذی، و در صورت لزوم، درمان‌های دارویی یا جراحی، می‌توان از توسعه پوکی استخوان جلوگیری کرد و به استحکام و سلامت استخوان‌ها کمک کرد. به همین دلایل، اطلاع‌رسانی و آگاهی عمومی درباره پیش‌گیری و تشخیص پوکی استخوان و اهمیت مراقبت از سلامت استخوان‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است.

در این مقاله از کلینیک فوق تخصصی فیزیوتراپی سایا به بررسی انواع روش‌های درمان پوکی استخوان پرداختیم که امیدواریم برای شما مفید بوده باشد. برای تشخیص پوکی استخوان و درمان آن می‌توانید همین حالا روی رزرو نوبت کلیک کرده یا با شماره 02186081671 تماس بگیرید و وقت نوبت خودتان رو بی‌دردسر رزرو کنید. هم‌چنین سوالات خود درباره علائم پوکی استخوان را می‌توانید در کامنت‌ها از ما بپرسید تا از پاسخ متخصصان سایا در این زمینه بهره‌مند شوید.