مهره‌هایی که ستون فقرات پشت ما را می‌سازند توسط دیسک‌های کوچکی محافظت می‌شوند. این دیسک‌ها به حالت گرد و تخت هستند و لایه بیرونی سختی (حلقوی) نیز دارند که یک ماده ژله مانند به نام هسته را احاطه می‌کنند.
دیسک‌ها در بین هر یک از مهره‌های ستون فقرات قرار می‌گیرد و به عنوان کمک‌فنر یا ضربه‌گیر برای استخوان‌های ستون فقرات عمل می‌کنند.
شاید اصطلاح دیسک کمر را بار‌ها در طول زندگی‌تان شنیده باشید. اما دیسک کمر چیست؟ به حالتی که دیسک‌های بین مهره‌ای ستون فقرات شما به علت ضربه یا فشار بیش از اندازه‌ی ناشی از کار، رانندگی یا نشستن پشت میز دچار تورم و آسیب می‌شوند. به این حالت فتق دیسک و یا پارگی دیسک کمر نیز گفته می‌شود.
در این مقاله همراه ما باشید تا باهم در رابطه با فتق دیسک کمر اطلاعات مفیدی را مرور کنیم و علائم فتق دیسک را نیز بشناسیم.
معرفی بهترین کلینیک فیزیوتراپی
بیماری فتق دیسک چیست؟
ستون مهره‌ها یا ستون فقرات از 33 مهره تشکیل‌شده است که توسط دیسک‌های اسفنجی از هم جدا می‌شوند. ستون فقرات به‌طورکلی به 4 ناحیه تقسیم می‌شود. بیماری‌های ستون فقرات در دو دسته می‌توانند جای‌گیرند که شامل:
-
دیسک برآمده:
با افزایش سن، دیسک بین مهره‌ای ممکن است مایع خود را از دست بدهد و خشک شود. با این اتفاق، دیسک اسفنجی (که بین قسمت‌های استخوانی ستون فقرات قرار دارد و به عنوان یک ضربه‌گیر عمل می‌کند) فشرده می‌شود. این ممکن است منجر به شکستگی حلقه بیرونی سخت شود. این امر، به هسته یا داخل حلقه اجازه می‌دهد تا بیرون بزند. به این حالت دیسک برآمده می‌گویند.
-
پارگی یا فتق دیسک:
دیسک به سمت شکسته شدن و پارگی می‌رود، یا با فشار مداوم بر ستون فقرات، هسته پالپوزوس داخلی ممکن است درواقع از حلقه جداشده و پاره شود. به این حالت پارگی دیسک یا فتق می‌گویند. سپس تکه‌های باقی‌مانده دیسک می‌توانند روی ریشه‌های عصبی واقع در پشت فضای دیسک فشار بیاورند؛ و این امر می‌تواند باعث درد، ضعف، بی‌حسی یا تغییر در حس شود.
بیشتر فتق‌های دیسک در قسمت تحتانی ستون فقرات کمری، به‌ویژه بین مهره‌های چهارم و پنجم کمری و بین مهره پنجم کمری و مهره اول خاجی (سطوح L4-5 و L5-S1) اتفاق می‌افتد. به این حالت نیز فتق دیسک کمر گویند.
چگونه فتق دیسک کمر ایجاد می‌شود؟
یک حلقه بیرونی سخت، از داخل ژل مانند هر دیسک محافظت می‌کند و به نام هسته پالپوزوس شناخته می‌شود.
به دلیل پیری و فرسودگی عمومی، دیسک‌ها مقداری مایع خود را از دست می‌دهند که این مایع آن‌ها را انعطاف‌پذیر و اسفنجی می‌کرده است. درنتیجه، دیسک‌ها صاف‌تر و سخت‌تر می‌شوند. این فرآیند، به عنوان انحطاط دیسک شناخته می‌شود.
هنگامی‌که فشار یا استرس بر ستون فقرات وارد می‌شود، حلقه بیرونی دیسک ممکن است برآمده، ترک‌خورده و یا پاره شود. اگر این در قسمت تحتانی کمر (نخ مهره‌های کمری) اتفاق بیفتد، بیرون‌زدگی دیسک ممکن است به ریشه عصب نخاعی نزدیک فشار وارد کند. یا مواد التهابی از داخل ممکن است عصب را تحریک کند. نتیجه آن، ایجاد درد در باسن و پایین پا است.
ممکن است پزشک به فردی که دچار فتق دیسک کمر است، بگوید که بیماری دژنراتیو دیسک منجر به فتق دیسک کمر شده است. این اصطلاح می‌تواند هشداردهنده و گمراه‌کننده باشد. بیماری دژنراتیو دیسک به خودی خود یک بیماری پیشرونده نیست و همیشه باعث مشکلات مزمن یا مداوم نمی‌شود.
علائم فتق دیسک کمر چیست؟
نشانه فتق دیسک کمر بسته به محل فتق دیسک و اینکه چه ریشه عصبی به آن فشار می‌آورد، متفاوت است. شایع‌ترین علائم بیماری فتق دیسک کمر عبارت‌اند از:
- کمردرد متناوب یا مداوم (این حالت ممکن است با حرکت، سرفه، عطسه یا ایستادن طولانی‌مدت بدتر شود).
- اسپاسم عضلات پشت
- سیاتیک (دردی که از پشت یا باسن شروع می‌شود و از ران پا به ساق پا یا داخل پا می‌رسد).
- ضعف عضلانی در پاها
- بی‌حسی در ساق یا ران پا
- کاهش رفلکس در زانو یا مچ پا
- تغییرات در عملکرد مثانه یا روده
علائم بیماری فتق دیسک کمر ممکن است شبیه سایر شرایط یا مشکلات پزشکی باشد. همیشه برای تشخیص علائم فتق دیسک،به پزشک خود مراجعه کنید.
علت بیماری فتق دیسک کمر چیست؟
بیماری فتق کمر به دلیل تغییر در ساختار دیسک نرمال ایجاد می‌شود. بیشتر اوقات، بیماری فتق دیسک درنتیجه پیری و شکسته شدن طبیعی دیسک رخ می‌دهد. گاهی اوقات، آسیب شدید می‌تواند باعث فتق دیسک طبیعی شود. همچنین آسیب ممکن است باعث بدتر شدن فتق دیسک شود.
ریسک فاکتور‌های بیماری فتق دیسک کمر چیست؟
اگرچه سن شایع‌ترین ریسک فاکتور است، اما عدم تحرک بدنی می‌تواند باعث ضعیف شدن عضلات پشت و شکم شود که ممکن است به درستی از ستون فقرات حمایت نکنند. صدمات کمر نیز زمانی افزایش می‌یابد که افرادی که معمولاً فعالیت بدنی ندارند در فعالیت‌های بیش از حد سخت شرکت کنند. کارهایی که نیاز به بلند کردن اجسام سنگین و پیچاندن ستون فقرات دارند نیز می‌تواند باعث آسیب به کمر شوند.
بیماری فتق دیسک کمر چگونه تشخیص داده می‌شود؟
علاوه بر یک تاریخچه پزشکی کامل و معاینه فیزیکی، ممکن است یک یا چند مورد از آزمایش‌های زیر را لازم باشد تا انجام دهید:
-
اشعه ایکس:
آزمایشی که از پرتوهای انرژی الکترومغناطیسی نامرئی برای تولید تصاویری از بافت‌های داخلی، استخوان‌ها و اندام‌ها بر روی فیلم استفاده می‌کند.
-
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI):
این روش، روشی است که از ترکیبی از آهنرباهای بزرگ، فرکانس‌های رادیویی و کامپیوتر برای تولید تصاویر دقیق از اندام‌ها و ساختارهای بدن استفاده می‌کند.
-
میلوگرام:
روشی که از رنگ تزریق شده به کانال نخاعی استفاده می‌کند تا ساختار به وضوح در اشعه ایکس قابل‌مشاهده باشد.
-
اسکن توموگرافی کامپیوتری (سی‌تی‌اسکن نیز نامیده می‌شود):
یک روش تصویربرداری که از اشعه ایکس و فناوری کامپیوتری برای تولید تصاویر افقی یا محوری (اغلب برش‌هایی از بدن) استفاده می‌کند. سی‌تی‌اسکن تصاویر دقیقی از هر قسمت از بدن، ازجمله استخوان‌ها، ماهیچه‌ها، چربی‌ها و اندام‌ها را نشان می‌دهد. سی‌تی‌اسکن جزئیات بیشتری نسبت به اشعه ایکس عمومی دارد.
-
الکترومیوگرافی:
(EMG) تستی است که پاسخ عضلانی یا فعالیت الکتریکی را در پاسخ به تحریک عصب عضله اندازه‌گیری می‌کند.
بیماری فتق دیسک کمر چگونه درمان می‌شود؟
به طور معمول، درمان‌های محافظه‌کارانه اولین خط درمان برای مدیریت بیماری فتق کمر است. این ممکن است شامل ترکیبی از موارد زیر باشد:
- استراحت در رختخواب
- آموزش مکانیک مناسب بدن (برای کمک به کاهش احتمال بدتر شدن درد یا آسیب به دیسک)
- فیزیوتراپی، که ممکن است شامل اولتراسوند، ماساژ، تهویه و برنامه‌های ورزشی باشد
- کنترل وزن
- استفاده از پشتیبان کمری
- دارویی برای کنترل درد و شل کردن عضلات
اگر این اقدامات با شکست مواجه شد و نشانه‌های فتق دیسک کمر شما بهبود نیافت؛ ممکن است برای برداشتن فتق دیسک به جراحی نیاز داشته باشید. جراحی تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. جراح شما، برشی در ناحیه کمر شما بر روی ناحیه‌ای که دیسک در آن پاره شده است، ایجاد می‌کند. ممکن است مقداری از استخوان پشت ستون فقرات برای دسترسی به دیسک برداشته شود. جراح شما قسمت فتق دیسک و هر قطعه شل اضافی را از فضای دیسک خارج می‌کند.
پس از جراحی، ممکن است برای جلوگیری از فتق دیسک مجدد، برای چند هفته در حین بهبودی در انجام فعالیت محدود شوید. جراح شما در مورد هرگونه محدودیت با شما صحبت خواهد کرد.
عوارض فتق دیسک کمر چیست؟
بیماری فتق دیسک کمر می‌تواند باعث درد پشت و همچنین درد پا شود که در فعالیت‌های روزانه شما اختلال ایجاد می‌کند. می‌تواند منجر به ضعف یا بی‌حسی پا و مشکل در کنترل روده و مثانه نیز بشود.
آیا می‌توان از بیماری فتق دیسک کمر پیشگیری کرد؟
- حفظ وزن سالم
- شرکت در ورزش منظم
- استفاده از وضعیت بدنی خوب
رعایت موارد گفته‌شده در بالا، می‌تواند احتمال ابتلا شما به فتق دیسک کمر را کاهش دهد.
سخن پایانی
نکته شایان‌ذکر این است که، درمان محافظه‌کارانه نیاز به صبر دارد. اما پیروی از برنامه درمانی می‌تواند کمردرد را کاهش دهد و احتمال بدتر شدن درد یا آسیب به دیسک را به حداقل برساند. اقدامات محافظه کارانه و جراحی هر دو زمان می‌برد تا مؤثر واقع شود.
در مطلب امروز تمام مطالب ضروری‌ای که باید در رابطه با فتق دیسک کمر بدانید را برایتان گردآوری کردیم؛ امیدواریم که برایتان مفید بوده باشد.
