شانه‌ی یخ‌زده یا شانه‌ي منجمد یک بیماری نسبتاً شایعی است که کپسول مفصل شانه را درگیر می‌کند و به دنبال آن درد و خشکی و محدودیت حرکت ایجاد می‌شود اما تخریب غضروف مفصلی و استخوان را به همراه ندارد. میزان شیوع این بیماری حدود ۲ تا ۵ درصد جمعیت است و این بیماری بیشتر در خانم‌ها و بیشتر در سنین ۴۰ تا ۶۰ سالگی بروز می‌کند. در ادامه مقاله با ما همراه باشید تا باهم درباره‌ی شانه یخ‌زده و درمان آن با فیزیوتراپی بیشتر بدانیم.
شانه یخ‌زده چیست؟
شانه یخ‌زده که به آن کپسولیت چسبنده نیز می‌گویند، وضعیتی است که باعث درد شانه می‌شود و دامنه حرکتی شانه را محدود می‌کند. این فرآیند معمولاً با آسیب (مانند شکستگی) یا التهاب بافت‌های نرم، شروع می‌شود. التهاب باعث دردی می‌شود که با حرکت بدتر می‌شود و درنتیجه دامنه حرکتی شانه را محدود می‌کند.
معرفی بهترین کلینیک فیزیوتراپی
هنگامی‌که شانه بی‌حرکت می‌شود، بافت همبند اطراف مفصل گلنوهومرال (کپسول مفصل) ضخیم شده و منقبض می‌شود و ظرفیت طبیعی خود را برای کشش از دست می‌دهد. تلاش برای جلوگیری از درد ناشی از حرکت شانه منجر به انقباض بیشتر کپسول می‌شود. بنابراین، استخوان بازو فضای کمتری برای حرکت پیدا می‌کند و ممکن است مفصل مایع سینوویال روان کننده خود را از دست بدهد. در موارد پیشرفته، نوارهایی از بافت اسکار (چسبندگی) بین کپسول مفصلی و سر استخوان بازو ایجاد می‌شود.
علائم و نشانه‌های شانه یخ زده چیست؟
علائم شانه یخ‌زده به سه مرحله تقسیم می‌شود که عبارت‌اند از:
1. مرحله انجماد
در این مرحله شانه سفت می‌شود و حرکت دادن آن دردناک می‌شود. درد به‌آرامی افزایش می‌یابد و ممکن است در شب بدتر شود. ناتوانی درحرکت دادن شانه افزایش می‌یابد. این مرحله 6 هفته تا 9 ماه طول می‌کشد.
2. مرحله یخ‌زدگی
در این مرحله، درد ممکن است کاهش یابد، اما شانه همچنان سفت باقی می‌ماند. این وضعیت انجام وظایف و فعالیت‌های روزانه را دشوارتر می‌کند. این مرحله 2 تا 6 ماه طول می‌کشد.
3. مرحله ذوب (بازیابی)
در این مرحله، درد کاهش می‌یابد و توانایی حرکت دادن شانه به‌آرامی بهتر می‌شود. بهبود کامل یا تقریباً کامل با بازگشت قدرت و حرکت طبیعی اتفاق می‌افتد. این مرحله 6 ماه تا 2 سال طول می‌کشد.
چه عواملی منجر به شانه یخ زده می‌شود؟
متأسفانه علل دقیق ابتلا به شانه یخ‌زده هنوز مشخص نیست، اما تحقیقات نشان داده است که برخی از گروه‌ها بیشتر در معرض خطر هستند.
شانه یخ‌زده در زنان و به‌ویژه در سنین بین ۴۰ تا ۶۰ سالگی بیشتر از مردان رخ می‌دهد. همچنین اگر افراد در جریان بهبودی یک مشکل پزشکی مانند سکته مغزی یا جراحی ماستکتومی باشند، که مانع از حرکت بازو می‌شود، بیشتر در معرض خطر بروز این بیماری قرار می‌گیرند.
مشکلات خاص پزشکی می‌تواند خطر بروز شانه یخ‌زده را افزایش دهد. اگر فردی دچار دیابت باشد، احتمال ابتلا به شانه یخ‌زده در او بالاتر می‌رود. حدود ۱۰% تا ۲۰% از افرادی که دچار دیابت هستند، به شانه یخ‌زده مبتلا می‌شوند. دیگر مشکلات پزشکی نیز مانند بیماری قلبی، بیماری کم‌کاری یا پرکاری تیروئید یا بیماری پارکینسون نیز می‌تواند با شانه یخ‌زده ارتباط داشته باشد.
به‌طورکلی به یاد داشته‌باشید که هر شانه‌ای وقتی برای مدتی بی‌حرکت بماند دچار محدودیت حرکت و یخ‌زدگی می‌شود.
درمان شانه یخ زده چیست؟
درمان شانه یخ زده بر تسکین درد و بازگرداندن دامنه حرکتی طبیعی شانه متمرکز است. چند گزینه درمانی برای شانه یخ‌زده وجود دارد که می‌توان آن‌ها را باهم ترکیب کرد، اما هیچ روش واضحی وجود ندارد که برای همه مناسب باشد.
روش‌های درمان شانه یخ زده عبارت‌اند از:
1. داروها
پزشک ممکن است برای درمان شانه یخ زده و کاهش درد و تورم داروهای ضدالتهابی مانند آسپرین، ایبوپروفن یا ناپروکسن تجویز کند. همچنین گاهی بر اساس شرایط شما ممکن است پزشک کورتیزون را که یک داروی ضدالتهابی قوی است به‌طور مستقیم داخل مفصل شانه تزریق کند.
2. کیسه یخ
قرار دادن یک کیسه یخ یا کیسه سبزیجات منجمد به مدت 10 تا 15 دقیقه و چندین بار در روز روی شانه می‌تواند به کاهش درد کمک کند.
3. فیزیوتراپی
فیزیوتراپی رایج‌ترین درمان برای شانه یخ‌زده است. به عبارتی می‌توان گفت که سنگ بنای درمان شانه یخ زده فیزیوتراپی است که در آن فیزیوتراپیست ابتدا روی تمریناتی که کپسول مفصلی را کش می‌دهد و بعداً روی تمرینات تقویتی تمرکز می‌کند.
جلسات اولیه فیزیوتراپی بسیار مهم‌اند، زیرا در این جلسات مشکل شما ارزیابی شده و تمرینات به شما آموزش داده می‌شود و هنگامی‌که تمرین‌ها و محدودیت‌ها را یاد گرفتید، می‌توانید بیشتر تمرینات را به‌تنهایی در خانه تمرین کنید.
4. جراحی
جراحی شانه به‌ندرت در مواردی که بهبودی کافی پس از یک برنامه فیزیوتراپی مناسب حاصل نشود، انجام می‌گیرد.
هدف جراحی کشش دادن و رهاسازی کپسول خشک‌شده مفصل است. شایع‌ترین روش شامل دست‌کاری کردن و آرتروسکوپی شانه تحت بیهوشی است.
طی جراحی دست‌کاری کردن، شما به خواب خواهید رفت. پزشک با اعمال قدرت شانه شمارا حرکت می‌دهد که باعث می‌شود بافت اسکار کشیده و یا پاره شود. این کار سفت شدگی و خشک‌شدگی‌ها را آزاد ساخته و وسعت حرکتی را افزایش می‌دهد.
در طی آرتروسکوپی شانه، پزشک بخش‌های سفت کپسول مفصلی را می‌برد. این کار به‌وسیله یک دستگاه به‌اندازه مداد که از طریق یک برش وارد شانه شده است، انجام می‌شود.
درمان شانه یخ زده با فیزیوتراپی چگونه انجام می‌شود؟
فیزیوتراپی شانه یخ‌زده شامل استفاده از دستگاه و تمرینات ورزشی مناسب است تا بیمار بتواند بهبودی خود را به دست آورد که این درمان می‌تواند از چند هفته تا نه ماه طول بکشد تا نتیجه بگیرید.
برخی از روش‌های فیزیوتراپی شانه منجمد شامل موارد زیر می‌شود:
- الکتروتراپی شامل TENS در دو حالت نرمال و ضربه‌ای
- استفاده از مدالیتی High Frequency IF
- استفاده از مدالیتی Pulse Us
- استفاده از فونوفروزیس داروی پیروکسیکام و یا هیدروکورتیزون
- انجام موبیلیزاسیون گریدهای ۲، ۳ و ۴
- استفاده از گرمای سطحی هات پک و IR
- تمرینات موبیلیزیشن
- تمرینات کششی
- تمرینات منیپولیشن و کشش‌های PNF
- تمرینات افزایش دامنه حرکتی
- تمرینات قدرتی
- آموزش انجام تمرینات در منزل
در ادامه به‌طور مختصر به برخی تمرینات مناسب که فیزیوتراپیست برای درمان شانه یخ زده آموزش خواهد داد می‌پردازیم.
همیشه قبل از انجام تمرینات شانه خود را گرم‌کنید. بهترین راه برای انجام این کار این است که به مدت 10 تا 15 دقیقه دوش یا حمام آب گرم بگیرید. همچنین شما می‌توانید از یک پد گرم‌کننده مرطوب یا حوله مرطوب که در ماکروویو گرم شده استفاده کنید.
توجه داشته باشید در انجام تمرینات زیر کشش را تا حد تنش انجام دهید اما نباید درد نداشته باشید.
کشش آونگی
شانه‌های خود را شل کنید و بایستید و کمی به جلو خم شوید، اجازه دهید بازوی آسیب‌دیده‌تان آویزان شود. سپس بازوی آسیب‌دیده‌تان را به‌آرامی و به‌صورت دایره‌وار بچرخانید. طوری که در حالت چرخش، با دستتان یک دایره کوچک ایجاد کنید. با مرور زمان می‌توانید ابعاد یا قطر این دایره را بزرگ‌تر کنید.
کشش با حوله
از پشت، دو انتهای یک حوله باریک را با دودستتان بگیرید. سعی کنید حوله را در حالت افقی نگهدارید. از بازوی سالم برای کشیدن بازوی آسیب‌دیده به سمت بالا استفاده کنید. در مرحله پیشرفته‌تر، این تمرین را می‌توانید با حوله‌ای که روی شانه‌تان کشیده‌اید، انجام دهید. در این حالت انتهای حوله را با بازوی آسیب‌دیده نگهدارید و با بازوی سالم آن را به سمت پایین بکشید. این کار را 10 تا 20 بار در روز انجام دهید.
کشش بازوی ضربدری
به‌آرامی بازوی دست آسیب‌دیده خود را جلوی سینه و زیر چانه قرار داده و تا جای ممکن بدون اینکه احساس درد کنید بکشید. سی ثانیه نگهدارید. استراحت کرده و حرکت را تکرار کنید.
خم کردن در حالت درازکش
در این ورزش از دست سالم بیمار برای کمک استفاده می‌شود.
روی یک سطح صاف نظیر میز فیزیوتراپی دراز بکشید. پاها باید صاف باشند تا بدن در یک خط باشد.
دست‌ها را در کنار بدن شل کنید. دست و شانه آسیب‌دیده را با کمک دست سالمتان به‌صورت عمود بلند کنید و دوباره زمین بگذارید. دست سالم آرنج دست آسیب‌دیده را نگه می‌دارد تا آن را به بالای سر هدایت کند.
آن‌قدر این کار را تکرار کنید تا کشش را احساس کنید.
چرخش به سمت بیرون
یک کش لاستیکی را با دستان خود نگهدارید و آرنج‌های خود را با زاویه 90 درجه نزدیک به پهلوهای خود نگهدارید. قسمت پایینی بازوی آسیب‌دیده را 6 تا 10 سانتی‌متر به سمت بیرون بچرخانید و پنج ثانیه نگهدارید. 10 این تمرین را تا 15 مرتبه و یک‌بار در روز تکرار کنید.
چرخش به سمت داخل
کنار یک در بسته بایستید و یک سر کش لاستیکی را دور دستگیره‌ی در قلاب کنید. انتهای دیگر را با دست شانه آسیب‌دیده بگیرید و آرنج را با زاویه 90 درجه نگهدارید. سپس کش را به سمت بدنتان بچرخانید و 5 ثانیه در همین وضعیت بمانید.
