چگونه فیزیوتراپی به درمان بی اختیاری ادرار کمک می‌کند؟

آیا تابه‌حال چیزی درباره‌ي بی اختیاری ادرار خوانده و یا شنیده‌اید؟‌ بی اختیاری ادرار که درواقع از دست دادن کنترل مثانه است، یک مشکل شایع و اغلب شرم‌آور است. اگرچه این وضعیت با افزایش سن افراد بیشتر اتفاق می‌افتد، اما بی اختیاری ادرار یک پیامد اجتناب‌ناپذیر پیری نیست. بلکه می‌توان با انجام کارهایی از آن پیشگیری کرد. علاوه بر پیشگیری اگر به این بیماری مبتلا شدید نگران نباشید زیرا روش‌های مختلفی برای درمان آن وجود دارد. برای اکثر افراد، تغییرات ساده در سبک زندگی و رژیم غذایی یا مراقبت‌های پزشکی می‌تواند علائم بی اختیاری ادرار را درمان کند. ما در کلینیک فیزیوتراپی سایا با انتشار این مقاله قصد داریم به فیزیوتراپی برای بی اختیاری ادرار بپردازیم، پس با ما همراه باشید.

بی اختیاری ادرار چیست؟

بی اختیاری ادرار وضعیتی است که در آن فرد کنترل مثانه خود را از دست می‌دهد و نشت ادرار را تجربه می‌کند. این نشت اغلب غیرقابل‌کنترل است و می‌تواند بر زندگی افراد تأثیر منفی بگذارد.

سیستم ادراری شما از کلیه‌ها، حالب‌ها، مثانه و مجرای ادرار تشکیل‌شده است. این اجزا، مواد زائد را از بدن شما فیلتر، ذخیره و حذف می‌کنند. کلیه‌ها فیلترهای بدن هستند. درواقع مواد زائد توسط کلیه‌ها از خون خارج می‌شوند و ادرار را ایجاد می‌کنند. سپس ادرار از طریق دو لوله نازک به نام حالب به پایین حرکت می‌کند. حالب‌ها به مثانه متصل می‌شوند، جایی که ادرار در آن جمع می‌شود تا زمانی که از بدن خارج شود. مثانه مانند یک مخزن ذخیره‌سازی است. هنگامی‌که مثانه پر شود، مغز سیگنالی را ارسال می‌کند که زمان ادرار فرارسیده است. سپس با باز شدن عضله (اسفنکتر)، ادرار از مثانه وارد مجرای ادرار می‌شود و درنهایت آزادانه از طریق مجرای ادرار از بدن خارج می‌شود.

زمانی که این سیستم به‌درستی کار می‌کند، قبل از نیاز به ادرار کردن وقت دارید تا به دستشویی بروید و درنتیجه هیچ‌گونه نشت ادرار را تجربه نمی‌کنید. اما در بی اختیاری ادرار عملکرد این بخش‌ها مختل می‌شود و بنابراین ادرار بدون هیچ کنترلی از بدن خارج می‌شود.

علل بی اختیاری ادرار چیست؟

علل شایع بی اختیاری ادرار عبارت‌اند از:

• بالا رفتن سن

با بالا رفتن سن، ماهیچه‌های حمایت‌کننده از مثانه معمولاً ضعیف‌تر می‌شوند که همین امر خطر بی اختیاری را افزایش می‌دهد.

برای داشتن ماهیچه‌های قوی و مثانه سالم، مهم است که تا جایی که می‌توانید فعال بمانید، رژیم غذایی غنی از مواد مغذی و وزن مناسبی داشته باشید. این موارد می‌تواند شانس شمارا برای جلوگیری از بی اختیاری ادرار با افزایش سن افزایش دهد.

• آسیب

هرگونه آسیبی که بر عضلات کف لگن وارد شود ممکن است منجر به بی اختیاری در ادراری شود، زیرا این عضلات از مثانه پشتیبانی می‌کنند. بی اختیاری ادرار در زنان گاهی بعد از جراحی برداشتن رحم و بعد از زایمان بروز می‌کند.

• بزرگ‌ شدن پروستات

در مردان، غده پروستات مثانه را احاطه کرده است. این غده مایعی را آزاد می‌کند که از اسپرم افراد محافظت و تغذیه می‌کند. با افزایش سن، پروستات ممکن است بزرگ شود که همین امر می‌تواند باعث بی اختیاری ادرار در مردان شود.

• سرطان

سرطان پروستات یا مثانه می‌تواند با مسدود کردن جریان ادرار منجر به بی اختیاری ادرار شود. در برخی موارد، روش‌های درمانی سرطان ممکن است کنترل مثانه را دشوارتر کنند.

سایر علل بالقوه بی اختیاری ممکن است شامل موارد زیر باشد:

1. یبوست
2. عفونت‌های دستگاه ادراری (UTIs)
3. سنگ کلیه
4. التهاب پروستات
5. سیستیت بینابینی (التهاب دیواره مثانه)
6. عوارض جانبی برخی داروها، مانند داروهای فشارخون، شل کننده‌های عضلانی، آرام‌بخش‌ها، و برخی از داروهای قلبی
7. برخی از عوامل سبک‌های زندگی نیز می‌توانند باعث بی اختیاری ادرار شوند. به‌عنوان‌مثال، نوشیدن بیش‌ازحد الکل، نوشیدنی‌های کافئین دار یا مایعات دیگر ممکن است باعث شوند تا کنترل مثانه خود را به‌طور موقت از دست بدهید.

بی اختیاری ادرار چه انواعی دارد؟

به‌طورکلی بی اختیاری ادرار به 4 نوع کلی تقسیم می‌شود:

• بی اختیاری ادرار استرسی

بی اختیاری ادرار استرسی زمان انجام برخی از فعالیت‌های بدنی مثل ورزش کردن، سرفه کردن، عطسه کردن و خندیدن ایجاد می‌شود.

چنین فعالیت‌هایی بر عضله اسفنکتر که مسئول نگهداری ادرار در مثانه است، فشار وارد می‌کند و این فشار می‌تواند باعث شود عضله از حالت انقباض خارج شود و ادرار را آزاد کند.

• بی اختیاری ادرار فوریتی

بی اختیاری ادرار فوریتی زمانی رخ می‌دهد که ناگهان در شما نیاز شدید و قوی به ادرار کردن ایجاد می‌شود اما بلافاصله پس از به وجود آمدن این حس، ریزش ادرار صورت می‌گیرد. عمدتاً، بین به وجود آمدن این حس و از دست دادن کنترل ادرار زمان کافی برای رفتن به دستشویی وجود ندارد.

• بی اختیاری ادرار سرریزی

اگر هنگام ادرار کردن فرد مثانه خود را به‌طور کامل تخلیه نکند، ممکن است بعداً مقداری از ادرار باقیمانده از مثانه او نشت کند. این نوع بی اختیاری ادرار گاهی اوقات “دریبلینگ” نامیده می‌شود.

• بی اختیاری عملکردی

برخلاف انواع دیگر بی اختیاری ادرار، بی اختیاری عملکردی ناشی از موانع فیزیکی یا ذهنی است که ممکن است مانع از رفتن به‌موقع فرد به دستشویی شود. این موانع می‌تواند به دلیل مسائل شناختی، مانند زوال عقل یا بیماری آلزایمر، مسائل عضلانی مانند آرتریت و یا مسائل عصبی مانند سکته مغزی یا آسیب نخاع باشد.

• بی اختیاری ادراری مرکب

بی اختیاری ادرار مرکب زمانی اتفاق می‌افتد که دو یا سه نوع از بی اختیاری‌ها هم‌زمان اتفاق می‌افتند.

 

بی اختیاری ادرار چگونه درمان می‌شود؟

روش‌های مختلفی برای درمان بی اختیاری ادرار وجود دارد. اینکه کدام درمان برای شما مناسب‌تر است کاملاً به علت بی اختیاری در شما وابسته است. اما ‌به‌طورکلی روش‌های درمان‌ بی اختیاری ادرار عبارت‌اند از:

1. فیزیوتراپی بی اختیاری ادرار و تقویت و توان‌بخشی عضلات لگن
2. داشتن تحرک کافی و کنترل وزن
3. آموزش مجدد مثانه و زمان‌بندی منظم برای دفع ادرار
4. مصرف دارو
5. جراحی
6. روش تحریک عصبی
7. تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی

درمان بی اختیاری ادرار با فیزیوتراپی به چه صورت انجام می‌شود؟

نحوه درمان بی اختیاری ادرار با فیزیوتراپی شامل تقویت عضلات کف لگن، بیوفیدبک، تحریکات الکتریکی و امواج اولتراسونیک می‌شود. از این رو درمان بی اختیاری ادرار با فیزیوتراپی یکی از روش های درمانی بسیار تاثیرگزار است.

معرفی بهترین کلینیک فیزیوتراپی

• تمرینات کف لگن

تقویت عضلات کف لگن اغلب به‌وسیله‌ی ورزش کگل انجام می‌شود. ورزش‌ کگل شامل تمریناتی است که به استحکام عضلات لگنی و هماهنگ شدن عضلات کمک می‌کند. ورزش‌ کگل به همراه تمرین مثانه و اصلاح جذب مایع معمولاً در درمان بی اختیاری استرسی بسیار موفق عمل می‌کند. روش انجام این ورزش به‌صورت زیر است که فیزیوتراپیست آن را به‌صورت دقیق برای افزایش آگاهی و حرکت، کشش و تقویت عضلات به شما آموزش می‌دهد:

1. عضلاتی که برای متوقف کردن جریان ادرار (عضلات اسفنکتر) مورداستفاده قرار می‌دهید را فشار دهید و منقبض کنید.
2. به مدت 10 ثانیه در این وضعیت باقی بمانید و سپس عضلات خود را شل و منبسط کنید
3. این حرکت را ۱۰ تا 20 مرتبه به‌صورت پی‌درپی و حداقل روزی سه بار انجام دهید.

توجه داشته باشید که عضلات ساق پا، باسن یا شکم خود را نباید در این ورزش فشرده کنید.

• بیوفیدبک

بیوفیدبک یکی دیگر از روش‌های فیزیوتراپی بی اختیاری ادرار است. در این روش، یک سری الکترود در داخل مجرای ادرار یا مجرای مدفوع گذاشته می‌شود که این الکترودها درواقع انقباضی را ایجاد می‌کنند و با استفاده از سنسورهای بینایی یا شنوایی باعث می‌شوند تا بیمار متوجه شود که چه مقدار باید عضلات را منقبض یا شل کند.

روش کار دستگاه بیوفیدبک به این صورت است که دستگاه با ارزیابی‌هایی و میزان سنجش انقباض عضلانی که انجام می‌دهد، فرد را با میزان کاری که باید انجام بدهد (شل یا سفت کردن عضله) آشنا می‌کند. سپس، هر بار که فرد بتواند آن مقدار از انبساط و انقباض عضله را انجام دهد، سنسور شنوایی یا بینایی با صدای بوق نشان می‌دهد که بیمار کار را درست انجام داده و مقدار کنترل و انقباض عضله مناسب بوده است.

• تحریک الکتریکی

در تحریک الکتریکی کف لگن به‌عنوان روش دیگر فیزیوتراپی برای بی اختیاری ادرار از یک سری الکترودها استفاده می‌شود که در واژن یا رکتوم قرار می‌گیرند و از طریق آن‌ها پالس‌های الکتریکی به این نواحی وارد می‌شود. این پالس‌های الکتریکی باعث انقباض ماهیچه‌های کف لگن می‌شوند و به‌مرور به ماهیچه کف لگن قدرت و استحکام می‌بخشند.

• امواج اولتراسونیک

فیزیوتراپیست ممکن است برای درمان بی اختیاری ادرار در کلینیک فیزیوتراپی از یک دستگاه اولتراسوند برای ارزیابی انقباضات مجزای عضلات کف لگن و دیواره شکم و اطمینان از هماهنگی مناسب آن‌ها استفاده کند. این دستگاه می‌تواند به افزایش آگاهی از عملکرد عضلات کف لگن و شکم کمک کند.