پیچ‌خوردگی مچ پا ازجمله مشکلاتی است که می‌تواند باعث آسیب، کبودی و ورم مچ پا شود. این عارضه معمولاً به خاطر چرخش مچ به پایین و داخل اتفاق می‌افتد و برای درمان آن می‌توان از طریق روش‌های فیزیوتراپی اقدام نمود.
پیچ‌خوردگی مچ پا زمانی اتفاق می‌افتد که به یک یا چند رباط (نوارهای بافتی) اطراف مفصل مچ پا آسیب برسد. مچ پای شما ممکن است دردناک و متورم باشد، و به‌سختی می‌توانید پای خود را به‌درستی حرکت دهید. مدت‌زمانی که برای بهبودی شما از پیچ‌خوردگی مچ پا طول می‌کشد به میزان و نحوه پیچ‌خوردگی پای شما بستگی دارد.
در ادامه مقاله همراه ما باشید تا برای شما از پیچ‌خوردگی مچ تا و علل آن و همچنین درمان پیچ‌خوردگی پا با فیزیوتراپی در سایت کلینیک فیزیوتراپی سایا، توضیح بدهیم.
پیچ‌خوردگی مچ پا (Ankle Sprain)
راستای طبيعی پا بسيار حائز اهميت است و هرگونه انحراف از حالت طبيعی، علاوه بر كاهش قدرت تحرک، ذاتاً می‌تواند عامل خطرزايی برای آسيب‌های اندام تحتانی محسوب شود.
در هر مفصل لیگامان‌ها دو وظیفه مهم، ازنظر مکانیکال و حسی به عهده دارند. ازنظر مکانیکال لیگامان‌ها با جهت دادن به حرکات و ممانعت از حرکات ناخواسته موجب ثبات در مفصل می‌شوند.
علاوه بر این لیگامان‌ها با دارا بودن گیرنده‌های حسی، اطلاعاتی مبنی بر این که مفصل در چه موقعیتی قرار دارد و چه نوع حرکتی را انجام می‌دهد را به سیستم عصبی ارسال می‌کنند.
پیچ‌خوردگی مچ پا آسیب‌دیدگی بسیار رایجی است. این نوع آسیب می‌تواند هنگامی اتفاق بیفتد که پای خود را فراتر از حرکت طبیعی خود بچرخانید یا دچار چرخش شود. پیچ‌خوردگی مچ پا می‌تواند رباط‌هایی را که از مفصل شما حمایت می‌کنند، کشیده یا پاره کند. رباط‌ها نوارهایی از بافت فیبری هستند که استخوان را به استخوان دیگر متصل می‌کنند. اگر زیاد ورزش کنید یا مستعد زمین خوردن باشید ممکن است دچار پیچ‌خوردگی مچ پا شوید. پیچ‌خوردگی مچ پا می‌تواند بسیار دردناک باشد. اما خبر خوب این است که بیشتر پیچ‌خوردگی‌های مچ پا به‌خوبی بهبود می‌یابد. با مشاوره ساده مراقبت از خود، و انجام فیزیوتراپی برای پیچ‌خوردگی پا، بیشتر افراد بعد از چند هفته بهتر می‌شوند و پس از چند ماه به فعالیت‌های عادی خود برمی‌گردند.
انواع پیچ‌خوردگی پا
پزشک شما ممکن است از مجموعه قوانینی برای درجه‌بندی پیچ‌خوردگی مچ پا استفاده کند. این کار به آن‌ها کمک می‌کند تا بفهمند که آسیب چقدر بد است، چگونه باید درمان شود و تا چه مدت بهبود می‌یابد. در بعضی موارد ممکن است پزشک برای تعیین درجه، یک اسکن اشعه ایکس ترتیب دهد. آن‌ها همچنین ممکن است اسکن را ترتیب دهند تا احتمال شکستگی استخوان (شکستگی) را کنار بگذارند. انواع پیچ‌خوردگی پا عبارت‌اند از:
پیچ‌خوردگی درجه 1
نوعی پیچ‌خوردگی خفیف است، که در صورت کشش بیش‌ازحد رباط اتفاق می‌افتد. ممکن است تورم، کبودی و درد خفیف در ناحیه مچ پا داشته باشید، اما باید بتوانید مقداری وزن روی پای خود بگذارید.
پیچ‌خوردگی درجه 2
یک پیچ‌خوردگی متوسط است. این نوع پیچ‌خوردگی مچ پا در هنگام کشش بیش‌ازحد و پارگی یک رباط اتفاق می‌افتد. ممکن است تورم، کبودی و درد زیادی در اطراف مچ پا داشته باشید که ممکن است کمی ناپایدار (لرزان) احساس شود. شاید گذاشتن وزن خود روی پایتان مشکل باشد.
پیچ‌خوردگی درجه 3
یک پیچ‌خوردگی شدید است، که در صورت پاره شدن کامل رباط اتفاق می‌افتد. تورم، کبودی و درد در اطراف مچ پا معمولاً بسیار بد است. مچ پای شما ممکن است کاملاً ناپایدار (لرزان) احساس شود و بدون درد زیاد قادر به تحمل وزن روی پای خود نباشید.
اکثر کشیدگی‌هایی که در قسمت خارجی مچ پا رخ می‌دهد به ۳ نوع آسیب منجر می‌شود که عبارت‌اند از:
- کشیدگی یا پارگی جزئی بدون ناپایداری
- پارگی لیگامان همراه با بی‌ثباتی نسبی
- پارگی کامل همراه با بی‌ثباتی
درمان پیچ‌خوردگی پا با فیزیوتراپی میسر است؟
پیچ‌خوردگی مچ پا و پارگی رباط مچ پا از شایع‌ترین انواع آسیب‌های وارده به مچ پا می‌باشد. روزانه تقریباً مچ پای ۲۵ هزار نفر پیچ می‌خورد، این آسیب می‌تواند در هنگام پیاده‌روی در خیابان، قدم زدن در خانه یا در حال انجام تمرین‌های ورزشی و فعالیت‌های تناسب‌اندام رخ دهد.
معرفی بهترین کلینیک فیزیوتراپی
- افتادن از لبه‌ی پیاده‌رو یا مکانی دیگر
- پیچ خوردن یا تاب خوردن مچ پا در هنگام پیاده‌روی یا دویدن
- فرود آمدن پس از پریدن درحالی‌که زاویه مچ پا اشتباه باشد
- پیچ خوردن یا تاب خوردن مچ پا به دلیل پوشیدن کفش پاشنه‌بلند
موارد فوق نشان می‌دهد که چقدر راحت مچ پای افراد در هنگام انجام فعالیت‌های منظم و روزانه پیچ می‌خورد.
فیزیوتراپی می‌تواند به بهبود رباط‌های آسیب‌دیده و همچنین بافت نرم اطراف آن‌که در هنگام پیچ‌خوردگی مچ پا آسیب‌دیده است کمک کند. فیزیوتراپی شامل تمرینات کششی و تمرینات ورزشی در منزل و همچنین ارزیابی منظم پا توسط متخصص فیزیوتراپی است. فیزیوتراپی به شما کمک می‌کند دوباره توانایی حرکتی مچ خود را به دست بیاورید و عضلات اطراف مچ تقویت شوند. پس‌ازآن که تورم اولیه از بین رفت پزشک انجام تمرینات کششی و تمرینات ورزشی در منزل را پیشنهاد خواهد کرد.
هدف فیزیوتراپی تخصصی برگرداندن فرد آسیب‌دیده به فعالیت‌های پیش از آسیب‌دیدگی است. بدون برنامه توان‌بخشی کافی و مناسب امکان بروز تشدید مشکلات و مزمن شدن علائم (مانند کاهش دامنه حرکت، درد و تورم مزمن، و ناپایداری مفصل) وجود دارد که می‌توانند عملکرد شما را مختل کند.
متخصص فیزیوتراپی می‌تواند با استفاده از برخی مدالیته‌های خاص درد و ورمتان را کم کرده و سپس با ارائه تمریناتی به بازیابی دامنه حرکت، قدرت، انعطاف‌پذیری و تعادل مچ پایتان کمک کند.
می‌توان با استفاده از تمرینات پایداری و تعادل مجدداً به عضلات مچ پا آموزش داد که در کنار یکدیگر از مفصل مچ پا حمایت کنند. این تمرینات می‌توانند شامل درجات مختلفی از چالش‌های تعادلی، مانند ایستادن روی یک پا، باشند.
ورزش و حرکات اصلاحی برای درمان پیچ‌خوردگی پا
متخصصین فیزیوتراپی تجربه بالینی فراوانی در درمان پیچ‌خوردگی پا و تقویت عضلات پا دارند و تمریناتی جهت درمان و تقویت مچ پایتان به شما ارائه می‌دهند. در صورت داشتن هرگونه نگرانی در این زمینه باید آن را فیزیوتراپ خود در میان بگذارید.
درمان پیچ‌خوردگی مچ پا با فیزیوتراپی برای تمامی بیماران مبتلابه این مشکل ضروری است، زیرا توان‌بخشی ناکافی منجر به نتایج نامناسب و افزایش احتمال آسیب‌دیدگی مجدد می‌شود. فیزیوتراپی باعث تسریع فرآیند درمان می‌شود، نتایج بهینه را تضمین می‌کند و احتمال بروز مجدد پیچ‌خوردگی را کاهش می‌دهد. اهداف درمان فیزیوتراپی پیچ‌خوردگی مچ پا به شرح زیر است:
- محافظت از مفصل، تسکین درد و کنترل التهاب
- بازیابی کامل دامنه حرکتی
- استحکام عضلات ساق پا
- بازیابی تعادل
- بازیابی فعالیت نرمال
روش‌های توان‌بخشی برای درمان پیچ‌خوردگی مچ پا
فیزیوتراپیست از روش‌های توان‌بخشی زیر برای درمان پیچ‌خوردگی مچ پا استفاده می‌کند:
- حرکات ورزشی دامنه حرکتی: ورم و درد مچ پا باعث محدود شدن دامنه حرکتی مچ پا می‌شود. فیزیوتراپیست به شما روش انجام حرکات ورزشی ایمن و مؤثر را برای درمان درد مچ پا و بازیابی کل دامنه حرکتی مچ پا آموزش می‌دهد.
- حرکات ورزشی مخصوص استحکام عضلات: عضلات مچ به دنبال پیچ‌خوردگی مچ پا ضعیف می‌شود و باعث بی‌ثباتی طولانی‌مدت مفصل و آسیب‌دیدگی‌های مجدد می‌شود. فیزیوتراپیست بر اساس شدت آسیب‌دیدگی، حرکات ورزشی استقامتی مناسب را برایتان تجویز می‌کند.
- آموزش تعادل: حرکات ورزشی مخصوص به عضلات شما کمک می‌کند، تا به تغییرات محیط مثل سطوح نامسطح یا متحرک واکنش مناسب نشان دهید. وقتی توانستید بدون درد وزن خود را روی مچ تحمل‌کنید، فیزیوتراپیست این حرکات ورزشی را تجویز می‌کند تا به شما کمک کند که فعالیت‌های عادی خود را از سر بگیرید.
- تمرین ساختاری: وقتی بتوانید بدون درد به‌راحتی پیاده‌روی کنید، فیزیوتراپیست با افزودن فعالیت‌هایی مثل پیاده‌روی تند، پرش یا دویدن برنامه درمانی شمارا گسترش می‌دهد. این برنامه بر اساس معاینه مچ پای شما توسط فیزیوتراپیست، اهداف شما، سطح فعالیت و بهداشت عمومی شما می‌باشد.
- آموزش مخصوص فعالیت: بسته به نیازمندی‌های شغلی یا نوع فعالیت ورزشی که انجام می‌دهید، فیزیوتراپیست برنامه‌ای را با توجه به این موارد و نوع آسیب‌دیدگی شما طراحی می‌کند.
حرکات کششی برای درمان پیچ‌خوردگی پا
- بنشینید، مچ پا و پای خود را تا حد امکان بالا بیاورید. این کار را به‌آرامی تا زمانی که در ماهیچه ساق پای خود احساس کشیدگی کنید، انجام دهید، این وضعیت را ۱۰ ثانیه حفظ کنید (از ۱ تا ۱۰ بشمارید). این حرکت ورزشی را ۱۰ مرتبه تکرار کنید.
- بنشینید، مچ پای خود را به سمت پایین و به داخل بکشید، این وضعیت را حفظ کنید و از یک تا ده بشمارید. این حرکت را ۱۰ مرتبه تکرار کنید.
- در حالت نشسته، مچ پای خود را به بالا و به خارج بکشید. این وضعیت را حفظ کنید و از ۱ تا ۱۰ بشمارید. این حرکت را ۱۰ مرتبه تکرار کنید.
- بنشینید و انگشتان پای خود را به سمت پایین بکشید. این وضعیت را حفظ کنید و از ۱ تا ۱۰ بشمارید. این حرکت را ۱۰ مرتبه تکرار کنید.
پیشگیری
با توجه به نکات زیر می‌توانید از پیچ‌خوردگی مجدد مچ پای خود در آینده پیشگیری کنید:
- یک بانداژ کشی دور مچ پای آسیب‌دیده خود ببندید.
- در صورت نیاز، از مچ‌بند استفاده کنید.
- حرکات ورزشی استقامتی را انجام دهید.
- از پوشیدن کفش پاشنه‌بلند خودداری کنید.
- قبل از ورزش کردن بدن خود را گرم‌کنید.
- کفش مناسب بپوشید.
- به سطوحی که پای خود را روی آن قرار می‌دهید توجه داشته باشید تا از پیچ‌خوردگی مچ پا جلوگیری کنید.
- وقتی احساس خستگی می‌کنید، فعالیت‌های خود را آهسته یا متوقف کنید.
پیچ‌خوردگی مچ پا عارضه نسبتاً شایعی است که معمولاً همراه با علائم ورم مچ پا و درد می‌باشد. درمان پیچ‌خوردگی مچ پا با توجه به‌شدت علائم و درجه آسیب‌دیدگی تعیین می‌شود.
