درمان دستی یا مانیپولاسیون گردنی – قفسه سینه یک مداخله درمانی برای اختلال عملکرد شانه است. در میان متخصصین ارتوپد و توانبخشی، وجود درد و اختلال عملکرد شانه در بیماران یک تشخیص رایج محسوب می‌شود و بسته به علت بوجود آورنده این اختلال درمان‌های انتخابی نیز متفاوت است. علت درد شانه ممکن است شامل مواردی همچون التهاب روتاتور کاف (تاندون چرخاننده کلاهک شانه)، التهاب بورس (کیسه‌ای حاوی مایع سینوویال که بین دو بافت قرار می‌گیرد و حرکت بین آنهارا تسهیل می‌کند)، تغییرات دژنراتیو (فرسایشی و تخریبی) در مفصل گلنوهومرال (مفصل شانه) باشد. در حال حاضر شواهدی برای استفاده از درمان دستی (مانیپولاسیون) وجود دارد که شامل دستکاری رانش ستون فقرات قفسه سینه (TSTM) است. به طور کلی، شواهد محدود اما امیدوارکننده‌ای وجود دارد که نشان می‌دهد تحرک بخشیدن مفاصل گردنی-قفسه سینه (CT) و درمان دستی با تکنیک تراست (thrust) برای بیماران مبتلا به درد شانه مفید و کاربردی است. در ادامه این مقاله به بررسی مانیپولاسیون قفسه سینه و شانه می پردازیم.
مکانیسم‌های اثر مانیپولاسیون ستون فقرات قفسه سینه و تحرک کتف
ستون فقرات قفسه سینه (قسمت سینه‌ای ستون فقرات) یک پیوند کلیدی در دنباله سینماتیکی بالابرنده استخوان بازو تشکیل می‌دهد. زنجیره جنبشی (گاهی اوقات زنجیره سینماتیکی نامیده می‌شود) یک مفهوم مهندسی است که برای توصیف حرکت انسان در طیف گسترده‌ای از شرایط بالینی، از جمله اسکلتی عضلانی، پزشکی ورزشی، توانبخشی عصبی و همچنین پروتز و ارتوتیک (ارتوتیک به شاخه پزشکی اطلاق می‌شود که به طراحی و ساخت دستگاه‌ها و کفش‌های مورد استفاده برای کمک به افراد مبتلا به مشکلات پا می‌پردازد) استفاده می‌شود.
۱. ستون فقرات قفسه سینه
مانیپولاسیون یا درمان دستی در ستون فقرات قفسه سینه شامل موارد زیر می شود:
خم شدن و چرخش ستون فقرات قفسه سینه به سمت طرفین که در اثر حرکات یک طرفه استخوان بازو ایجاد می‌شود.
چرخش قفسه سینه و ER (چرخش به سمت خارج) که نشان دهنده اتصال قابل توجه این حرکات سگمنتال (تیکه تیکه) است.
توضیح دیگر برای استفاده از TSTM برای بیماران با درد شانه، رابطه بازگرداندن تحرک بین مهره‌های مجاور است که ممکن است با گیر افتادن یک مینیسکوئید (منیسک بین مفصل) مسدود شود.
رابطه بین کاهش تحرک ستون فقرات گردنی و درد شانه را می‌توان با این مکانیسم رفلکسی توضیح داد.
ارتباط بیومکانیکی غیرطبیعی بین مهره‌های مجاور نیز می‌تواند ریشه‌های عصبی را فشرده کند، که همین امر می‌تواند بر عملکرد عضلات درگیر، به صورت اسپاسم ماهیچه‌ها، تأثیر بگذارد. همین قضیه می‌تواند باعث ایجاد الگوهای حرکتی غیرطبیعی در مجموعه شانه از جمله مفصل کتف شود.
استفاده از درمان دستکاری می‌تواند به بیماران ما کمک کند نه تنها تحرک شانه خود را بهبود بخشند، بلکه عملکرد کلی عملکرد آنها را نیز بهبود می‌بخشد.
۲. اختلالات وضعیتی
سندرم وضعیتی متقاطع فوقانی که با عناوین سندرم ضربدری کمربندی یا پروگزیمال نیز آنرا می‌شناسیم عبارت است از وجود یک هفته انقباض‌های عمیق ماهیچه گردن همراه با ذوزنقه تحتانی و رومبوئیدهای (ماهیچه‌های لوزی شکل پشت) ضعیف؛ و همچنین سفتی دو ماهیچه سینه بزرگ و ذوزنقه بالا. در این موارد موقعیت کتف روی دیواره قفسه سینه بر پوزیشن و وضعیت بدن و در نتیجه عملکرد شانه نیز تأثیر می‌گذارد.
۳. وابستگی متقابل منطقه‌ای
منطق بالینی برای استفاده از درمان دستی قفسه سینه برای بیمارانی که با درد شانه مواجه می شوند، بر اساس وابستگی متقابل منطقه‌ای است، یعنی یک ناحیه به طور مستقیم بر ناحیه دیگر تأثیر می‌گذارد. اگر ناحیه‌ای مانند ستون فقرات قفسه سینه ناکارآمد باشد، ممکن است بر تحرک شانه نیز تأثیر بگذارد و درد شانه و همچنین محدودیت‌هایی در حرکت و عملکرد اندام فوقانی ایجاد کند.
نوروفیزیولوژیک
در این روش افزایش قدرت کتف با درمان دستی، بهبود قدرت ذوزنقه تحتانی به دنبال تحرک ستون فقرات سینه و درمان دستی با تکنیک thrust و در نهایت تعدیل درد سطح نخاعی به بهبود دردهای شانه ای کمک می کند. این روش شامل موارد زیر می شود:
- کاهش فوری کوتاه مدت نمره رتبه بندی درد (NPRS) و شاخص درد و ناتوانی شانه (SPADI) در پی درمان دستی ستون فقرات گردنی و قفسه سینه گواهی بر این قضیه است.
- تصحیح وضعیت و پوزیشن در ستون فقرات قفسه سینه درد شانه را کاهش می‌دهد و به افزایش تحرک کلی شانه کمک می‌کند.
- اثرات درمان دستکاری کایروپراکتیک شانه، گردن و ستون فقرات با سرعت بالا، دامنه کم (HVLA) در درمان شانه یخ زده تغییرات معنی دار بالینی را در کاهش درد و ناتوانی نشان داد.
- ممکن است بین علائم CRPS اندام فوقانی و ستون فقرات قفسه سینه رابطه وجود داشته باشد.
مانیپولاسیون مفصل قفسه سینه تحرک ستون فقرات را بهبود می‌بخشد و همچنین به کاهش علائم دیستال و خود به خودی کمک می‌کند. همین امر به بهبود عملکرد کلی اندام فوقانی بیمار کمک می‌کند.
بررسی تأثیر درمان دستی یا مانیپولاسیون قفسه سینه در درد شانه
بررسی یک مورد می تواند تاثیر درمان دستی یا مانیپولاسیون قفسه سینه در درد شانه را به شکل بهتری مشخص کند. این گزارش نتایج فردی حاصله از درمان یک بیمار 58 ساله مرد را نشان می‌دهد که با سابقه دو ماهه درد شانه برای درمان مراجعه کرده است.
مداخلات به منظور کاهش درد، بهبود عملکرد، بهبود قدرت روتاتور کاف و عضلات دور کاسه و افزایش دامنه حرکتی انجام شد. ذهنیت درمانگر برای انتخاب یک روش مناسب مانیپولاسیون شامل در نظر گرفتن میزان درد، مقاومت مفصل در برابر دورکردن دست، کاهش دامنه حرکتی شانه در اندام فوقانی درگیر، سطوح بالای درد با حرکت سر، میزان پیشرفت به کمک مداخلات ورزشی و یک آزمایش با جواب مثبت از تست هاوکینز-کندی بود. نتیجه نهایی همه مداخلات یک نتیجه موفقیت آمیز بود که با نمره بندی درد کمتر از دو از ده در مقیاس VAS و دریافت بهبود کلی بیش از ۵۰ درصد نشان داده شد.
نتیجه گیری
می‌توان با استفاده از شواهد موجود نشان داد که درمان بیماران با درد شانه باید شامل درمان دستی یا مانیپولاسیون قفسه سینه باشد.
- بسیاری از فیزیوتراپ‌ها و متخصصین حوزه توانبخشی با روش درمان دستی راحت نیستند. در هر صورت، همانطور که مشاهده کردید، دستیابی به این مهارت‌ها برای ارائه درمان موفق به بیماران الزامی است.
- شرکت در دوره‌های آموزش مداوم مانند Evidence in Motion، می‌تواند به ما کمک کند تا با شواهد همراه باشیم و حرفه خود را به عنوان متخصص ادامه دهیم.
- این روش درمانی یک چالش بر سر راه همه کسانی که به عنوان متخصص در درمان اختلالات اسکلتی عضلانی شناخته می‌شوند. شواهد نشان می‌دهد که نمی‌توانیم درمان را بدون ادامه یادگیری و پیشرفت در این زمینه و استفاده از شواهد برای راهنمایی مداخلاتمان به سرانجام برسانیم.
فیزیوتراپی در حال تغییر جهت به سمت استفاده از تکنیک‌های مداخله مبتنی بر شواهد است و این مطالعه موردی به نشان دادن مزایای بالقوه تکنیک‌های درمانی اضافی در مدیریت بیمار کمک می‌کند. تکنیک‌های درمانی درمان دستی یک مکمل مهم برای برنامه‌های معمول ورزشی است و استفاده از مانیپولاسیون خاص برای بیماران به تمرکز و تحقیقات بیشتری احتیاج دارد.
برای آشنایی با کلینیک فیزیوتراپی در تهران می توانید بر روی کلمه لینک شده کلیک کنید.
