سکته مغزی یکی از شایعترین بیماریها در سراسر دنیا است اما خوشبختانه در خیلی مواقع آن قابل درمان و قابل بهبود است. کلید بهبودی بیماران سکته مغزی تلاش برای بازیابی اندامهای آسیبدیده است. یکی از روشهای بسیار مؤثر در این زمینه، ماساژ است. در این مطلب از سری مطالب کلینیک فیزیوتراپی ما قصد داریم تا به ماساژ بیمار سکته مغزی بپردازیم، پس تا آخر مقاله با ما همراه باشید.
سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی که بهعنوان بیماری عروق مغزی نیز شناخته میشود، از دست دادن ناگهانی عملکرد مغز به خاطر اختلال ناگهانی در خونرسانی به مغز است. وقتی خونی که از طریق رگهای خونی یا شریانها به مغز منتقل میشود، توسط پلاک، لخته یا عوامل دیگر متوقف شود، آسیب مغزی یا حتی مرگ ممکن است رخ دهد؛ زیرا بقای مغز به جریان مداوم خون غنی از مواد مغذی بستگی دارد.
پیشنهاد مطالعه مقاله فیزیوتراپی برای بیماران سکته مغزی.
اثرات درازمدت سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی میتواند اثرات طولانیمدتی داشته باشد که شدت این اثرات در افراد مختلف بسیار متفاوت است و بسته به سطح آسیبی که توسط مغز متحمل شده است دارد. برخی از این اثرات عبارتاند از:
- ضعف عضلانی
- فلج یک طرف بدن
- بیحسی در اندامها
- بیخوابی
- خستگی
- درد مزمن
- افسردگی
- اضطراب
- از دست دادن حافظه
- از دست دادن گفتار
عوارض جانبی آسیب به نیمکره چپ مغز ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مشکلات خواندن، صحبت کردن و حل مسئله
- فلج یا ضعف در سمت راست بدن
عوارض جانبی آسیب به نیمکره راست مغز ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مشکل در حافظه کوتاهمدت، مشکلات بینایی و فضایی
- فلج یا ضعف در سمت چپ بدن
کاربرد ماساژ برای بیمار سکته مغزی چیست؟
مطالعات علمی متعددی نشان دادهاند که ماساژ بیمار سکته مغزی میتواند به تحرک بیشتر و کاهش درد و افسردگی او کمک کند و درنتیجه وابستگی فرد را به داروها کاهش دهد. یک ماساژ ملایم همچنین میتواند در بهبود اندامها مؤثر واقع شود و عملکرد عضلات را بهبود بخشد. بهطورکلی فواید و تأثیر ماساژ در بیمار سکته مغزی عبارت است از:
1. ماساژ باعث بهبود تحرک در بیماران سکته مغزی میشود
ماساژ برای بهبود تحرک بیماران سکته مغزی با مشکلات حرکتی بسیار مفید است. استفاده از تکنیکهای مختلف در ماساژ عضلات آسیبدیده باعث تحریک جریان خون، بازسازی بافتهای عضلانی و بهبود دامنه حرکتی بیمار میشود. ضربات دایرهای ماساژ سوئدی میتواند به بهبود هماهنگی و تحرک عضلات کمک کند. استفاده از طب فشاری در یک جلسه ماساژ درمانی نیز توصیه میشود زیرا این کار میتواند مراکز عصبی خاصی را تحریک در بدن بیمار کند.
2. ماساژ خستگی ناشی از سکته مغزی را از بین میبرد
یکی از شایعترین و طولانیمدتترین عوارض بیماری سکته مغزی، خستگی است. علائم مرتبط با خستگی عبارتاند از: هرگز احساس استراحت نکردن، خواب زیاد، گفتار و حرکت آهستهتر، تنگی نفس، عدم توجه و علاقه و تمایل شدید به تنهایی.
ماساژ درمانی میتواند سطح انرژی بیمار سکته مغزی را افزایش دهد و به او در حفظ آن کمک کند. این کار با آزاد کردن تنش عضلانی و سموم در ماهیچهها و کاهش کورتیزول، هورمون استرس، انجام میشود.
3. ماساژ به بیخوابی در بیماران سکته مغزی کمک میکند
بیماران سکته مغزی ممکن است دچار بیخوابی شوند. علت این امر این است که بعد از سکته مغزی خوابیدن ممکن است با علائمی مانند خشکی دهان، تنگی نفس، ناراحتی عضلانی و سفتی همراه شود و همین باعث دشواری در خوابیدن شود.
ماساژ بیمار سکته مغزی میتواند به کاهش احتمال بیخوابی کمک کند، زیرا ماساژ باعث آرامش میشود و به بیمار اجازه میدهد ساعتها باکیفیت بخوابد و از خواب لذت ببرد و ازنظر جسمی و روحی بهبود پیدا کند. ماساژ همچنین سیستم عصبی پاراسمپاتیک را فعال میکند که مسئول اجازه دادن به بدن بیمار برای استراحت است. بسیار معمول است که فرد در طول جلسات ماساژ به خواب رود.
4. ماساژ گردش خون را در بیماران سکته مغزی بهبود میبخشد
ازجمله اثرات مثبت ماساژ در افرادی که سکته مغزی کردهاند، گردش خون بهتر است. ازآنجاییکه سکته مغزی ممکن است در اثر لخته شدن خون به دلیل گردش خون ضعیف ایجادشده باشد، برای بیماران مهم است که به این موضوع رسیدگی کنند تا از وقوع یک سکته دیگر جلوگیری شود.
ماساژ ملایم میتواند گردش خون و همچنین اندامهای داخلی را تحریک کند. علاوه بر این، یک جلسه ماساژ برای بیمار سکته مغزی میتواند به افزایش اکسیژنرسانی به اندامهایی مانند دستوپا کمک کند، که ممکن است به دلیل تجمع اسیدلاکتیک در عضلات درنتیجه کاهش تحرک، متورم، سرد یا دردناک شود.
رساندن خون غنی از اکسیژن به عضلات آسیبدیده و منقبض کردن آنها دقیقاً همان چیزی است که بیمار برای بازگرداندن سلامتی خود و قادر ساختن بدن به عملکرد طبیعی دوباره نیاز دارد.
5. ماساژ باعث کاهش درد و رفع گرفتگی عضلات در بیماران سکته مغزی میشود
بیماران سکته مغزی ممکن است پس از سکته درد را تجربه کنند، از گرفتگی و تنش عضلانی گرفته تا سفتی مفاصل و درد شانه. اکثر بیماران پس از سکته مغزی اول دچار سکته دومی میشوند که درد آن از متوسط تا شدید متغیر است. درد شانه میتواند زندگی روزمره فردی را که سکته کرده است مختل کند و انجام فعالیتهای اساسی مانند حمام کردن و لباس پوشیدن را به یک مصیبت تبدیل کند. اگر این عارضه فوراً برطرف نشود، بیمار در معرض خطر ابتلا به سندرم شانه دست (SHS) قرار میگیرد، یکی از عوارض سکته مغزی که با درد و تورم دستها و انگشتان مشخص میشود.
استفاده از ماساژهای ملایم، درد و سفت شدن مفاصل را کاهش میدهد، زیرا ماهیچههایی که بافتهای نرم دارند و مفاصل را احاطه کردهاند، به لطف افزایش گردش خون، خون غنیتری دریافت میکنند. بهبود گردش خون همچنین باعث تسکین گرفتگی عضلات میشود، که درنتیجه عدم دریافت جریان خون کافی توسط عضله ایجاد میشود.
6. ماساژ علائم افسردگی را در بیماران سکته مغزی کاهش میدهد
فردی که سکته مغزی کرده است ممکن است در کنار مشکلات جسمی دچار مشکلات عاطفی نیز شود. بهعنوانمثال فرد ممکن است به دلیل اینکه دیگر نمیتواند فعالیتهای روزمره خود را انجام دهد دچار افسردگی شود.
تحقیقات علمی اخیر نشان داده است که ماساژ بیماران سکته مغزی که از افسردگی رنج میرند تأثیر مفیدی دارد. ارزش درمانی ماساژ زمانی مشاهده میشود که گیرندههای عصبی سیستم عصبی بهطور فیزیکی تحریک شوند و بدن مواد شیمیایی بهبوددهنده خلقوخو مانند سروتونین و دوپامین را آزاد کند. افزایش سطح سروتونین خطر حمله قلبی را کاهش میدهد و از سکته مغزی دیگر جلوگیری میکند.
در طول یک جلسه ماساژ، تولید هورمونهای مرتبط با استرس، مانند آدرنالین، کورتیزول و نوراپی نفرین نیز به میزان قابلتوجهی کاهش مییابد که به مقابله با افسردگی کمک میکند.
به گفته مجله پزشکی سکته مغزی، حفظ افکار مثبت و ذهن و بدن آرام، کلید مبارزه با افسردگی است که بر یکسوم بازماندگان سکته مغزی تأثیر میگذارد.
7. ماساژ از عملکرد مغز در بیماران سکته مغزی پشتیبانی میکند
مطالعات نشان میدهد که انجام یک ماساژ ملایم بر روی بازماندگان سکته مغزی می تواند به بهبود حافظه آنها و جلوگیری از شروع یک اختلال مغزی مانند زوال عقل یا بیماری آلزایمر کمک کند. سکته مغزی مستقیماً بر مغز تأثیر میگذارد، به همین دلیل است که بسیاری از قسمتهای بدن بیمار پس از سکته مغزی بهدرستی کار نمیکنند. ترکیب رفلکسولوژی با ماساژ درمانی سوئدی راهی عالی برای جلوگیری از از دست دادن حافظه یا هرگونه عملکرد بالقوه مغز است.