حداقل از هر دو خانم، یک نفرشان در هنگام بارداری مخصوصاً از ماه چهارم به بعد با کمر درد مواجه خواهد شد. تصور عامیانه این است که خانم‌ها فکر می‌کنند چون باردارند، نمی‌توانند از فیزیوتراپی برای کمر درد بارداری استفاده کنند. این تصور کاملاً غلط است و با پیدا کردن دلیل کمر درد شخص، می‌توان برای درمان درد کمر او اقدام کرد. فیزیوتراپی در دوران بارداری موضوع این مطلب از مجله کلینیک فیزیوتراپی سایا است. پس اگر اطلاعاتی در زمینه فیزیوتراپی در بارداری ندارید، توصیه می‌کنیم این مقاله را تا پایان بخوانید.
سایا؛ ایده‌ای بهتر برای سلامتی
کمر درد در بارداری
کمر درد بارداری معمولاً در قسمت‌های پایینی کمر و لگن شخص خودش را نشان می‌دهد. در واقع درد پشت لگن خیلی در هنگام بارداری شایع است. این درد ممکن است در دو طرف بدن نیز خودش را نشان دهد. فیزیوتراپی در دوران بارداری علاوه بر رفع کمر درد میتواند کمی عضلات خانم را تقویت کند و به او کمک کند تا بارداری و زایمانی راحت‌تر داشته باشد. در حقیقت فیزیوتراپی در سه ماهه اول بارداری بیش‌تر یک فرایند مراقبتی است تا درمانی.
برای مطالعه مقاله عوارض فیزیوتراپی می توانید روی کلمه لینک شده کلیک کنید.
یکی از مواردی که باعث درد کمر در حین بارداری می‌شود، کم شدن فعالیت مادر است. درد کمر بارداری میتواند در حالت‌هایی خاص مثلاً در هنگام انجام دادن کاری خودش را نشان دهد و در ادامه ممکن است تبدیل به دردی دائمی شود که دست از سر مادر بر نمی‌دارد. طبیعتاً اگر خانمی قبل از بارداری هم با کمر درد درگیر بوده باشد، درد مزمن او بیش‌تر است و شاید هم زودتر خودش را نشان دهد.
علت کمر درد در دوران بارداری
احساس کمر درد در بارداری یک امر شایع و طبیعی است و خیلی مسئله عجیبی نیست. با این حال، نباید به سادگی از کنارش گذشت و با فیزیوتراپی برای کمر درد بارداری به راحتی می‌توان با این معضل مقابله کرد. برای انجام فیزیوتراپی در بارداری مهم است که ابتدا علت کمر درد را پزشک متوجه شود و بعد برنامه تمرین را ارائه کند. دلایل کمر درد در دوران بارداری متنوع است. افزایش وزن در دوران بارداری اجتناب‌ناپذیر است و همین زیاد شدن وزن باعث فشار اضافی بر روی ستون فقرات می‌شود. یکی دیگر از دلایل کمر درد استرس است. استرس میتواند باعث به وجود آمدن تنش در کمر بشود. تغییر حالت بدن، ایستادن زیاد و خم شدن مادر نیز میتواند باعث کمر درد بشود. دلایل کمر درد در دوران بارداری را در لیست زیر به صورت کامل مشاهده می‌کنید.
دلایل کمر درد در دوران بارداری
- افزایش وزن
- تغییر در هورمون‌ها
- تغییر مرکز ثقل بدن
- حالت بدن
- بی‌تحرکی
- ایستادن زیاد
- استرس و هیجان
- نحوه ماندن جنین
- ضعف عضلانی شکم و کف لگن
- شل شدن رباط
- دوقلو بودن
علت فیزیوتراپی در بارداری
بدن یک خانم باردار در هنگام حاملگی به دلیل افزایش وزن و تحرک کم دچار ضعف می‌شود. به همین دلیل احساس درد در کمر و زانو طبیعی و برای هر کسی ممکن است پیش بیاید. فیزیوتراپی در سه ماهه اول بارداری همان طور که به رفع درد شخص کمک می‌کند، باعث تقویت عضلات مادر نیز خواهد شد. این تصور عمومی که مادر باید در زمان حاملگی در استراحت مطلق باشد کاملاً اشتباه است. البته پر واضح است که مادر نباید کار سنگین بکند، اما استراحت مطلق و بی‌تحرکی فقط باعث ضعف عضلانی و ایجاد درد در نواحی مختلف بدن خواهد شد. همچنین با توجه به افزایش وزن مادر و وزن خود کودک، مادر در زمان حاملگی تعادلش را تا حدودی از دست می‌دهد. در حقیقت فیزیوتراپی در سه ماهه اول بارداری و تمام دوران بارداری مزایای زیادی برای مادر دارد و باعث می‌شود بتوانند فعالیت‌های روزانه‌شان را راحت‌تر انجام دهند.
در صورت نیاز به رزرو نوبت در کلینیک سایا
از طریق لینک زیر اقدام نمایید.
علائم کمر درد مرتبط با بارداری چیست؟
علائم کمر درد در بارداری همانند قبل از بارداری است. عملاً شخص این درد را در قسمت بالا، مرکز، دو طرف تا باسن و ران خود ممکن است حس کند. همین طور ممکن است درد کمر تا پاها ادامه داشته باشد. یکی نمونه از درد کمر در بارداری، سفت شدن و احساس ناخوشایند پس از ایستادن یا نشستن طولانی است. به همین دلیل است که باید شخص در هنگام نشستن از بالش در پشت کمرش استفاده کند. کمر درد بارداری میتواند باعث ایجاد مشکل و سخت شدن بالا یا پایین رفتن از پله و جابه‌جایی وسایل نیز بشود.
پیشنهاد مطالعه مقاله درمان درد شانه بعد از سزارین
راه های پیشگیری از کمر درد در بارداری
نکته‌ای که از بچگی در گوش ما خوانده‌اند و از قضا خیلی درست هم هست این بوده که پیشگیری بهتر از درمان است. پس اگر باردار شدید، باید همواره روندی را طی کنید که دچار کمر درد نشوید. البته کمر درد در بارداری طبیعی است اما باز هم با رعایت نکات زیر می‌توانید شروع درد را به تاخیر بیندازید و از شدت آن کم کنید. دیگر نیاز به گفتن نیست که وقتی کسی حامله می‌شود، باید حواسش به کوچک‌ترین حرکاتش هم باشد. تنظیم درست حالت بدن در هنگام انجام کارهایی مثل نشستن، بلند شدن و برداشتن اجسام است. در نظر داشته باشید یک خانم باردار، نباید هم همیشه ثابت باشد و کمی تحرک هرچند کم نیز لازم دارد تا از دردها دور باشد. اگر قرار است یک خانم باردار جسمی را از زمین بلند کند، باید ابتدا نشسته و بعد از برداشتن جسم بلند شود. در نظر داشته باشید برداشتن اجسام سنگین یک مورد ممنوعه در دوران حاملگی است. خم شدن فشار زیادی به کمر و ستون فقرات یک خانم باردار وارد می‌کند. به همین دلیل بهتر است در حالتی کار کنید که از خم شدن جلوگیری شود، مثلا روی سطحی بایستید تا نیاز به خم شدن نباشد. تعادل در استراحت، تحرک و ورزش در دوران بارداری نیز خیلی مهم است. انجام تمرین‌های فیزیوتراپی برای کمر درد بارداری اگر قبل از شروع درد نیز شروع بشود، شاید به کلی مادر در دوران حاملگی دردی در ناحیه کمر حس نکند.
اهداف فیزیوتراپی در سه ماهه اول و دوم بارداری
یکی از مهم‌ترین مسائل برای خانم باردار، حفظ سلامت جسمانی و در عین حال روحیه مادر است. به هر حال مادر چند ماه قبل و بعد از به دنیا آمدن کودک شاید نتواند خیلی فعالیت، خواب و ورزش منظمی داشته باشد. به همین دلیل است که مادر باید خیلی تلاش کند تا بتواند سلامتش را حفظ کندو انجام تمرین‌های سبک و فیزیوتراپی از عواملی است که در این راه، یار خوبی برای مادران آینده است. یکی دیگر از اهداف فیزیوتراپی در بارداری آماده سازی بدن، آسان کردن و کم شدن درد زایمان است. فیزیوتراپی برای کمر درد بارداری بسیار مفید است و جدا از رهایی تنش‌ها و درد، به کلی فرایند بارداری و زایمان را نیز آسان می‌کند. به همین دلیل من از طرف کلینیک سایا به تمامی مادران باردار، انجام فیزیوتراپی را توصیه می‌کنم.
یک خانم باردار وظیفه دارد برای سلامت فرزندش هم که شده، خودش را سالم نگه دارد. یک خانم باردار جز گروه حساس است و نباید سهل انگاری کند و حتی درد خفیف را هم به پزشک گزارش دهد. چون پزشک باید علائم شخص را در کل مدت بارداری تا زایمان به دقت زیر نظر داشته باشد تا بتواند وضعیتش را ارزیابی کند. پس به همین دلیل باید تغییرات جزیی را هم به پزشک اطلاع داد.
آیا فیزیوتراپی در دوران بارداری خطرناک است؟
خب رسیدیم به پاسخ به این سوال آیا فیزیوتراپی در بارداری ضرر دارد؟ که اصل مطلب این مقاله است. شرایط بارداری برای هر خانمی متفاوت است. یکی سالم و سر حال، دیگری درگیر با پا درد یا کمر درد و یک نفر هم استراحت مطلق. کمر درد در بارداری شایع است و احتمال وقوع آن هم کم نیست. با رشد جنین و عضلات شکمی، شکم رو به جلو بزرگ شده و همین مسئله باعث فشار بیش‌تر روی کمر می‌شود. فیزیوتراپی برای رفع کمر درد در دوران حاملگی بسیار کاربردی است. مزیت اصلی فیزیوتراپی در سه ماهه اول بارداری به عنوان یک روش اصلاحی و درمانی استفاده نکردن از مواد شیمیایی است. همین مسئله فیزیوتراپی در دوران بارداری را تبدیل به یک روش مفید می‌کند. پس نه! فیزیوتراپی در دوران حاملگی خطرناک نیست. اما باید با احتیاط کامل در یک کلینیک معتبر انجام شود.
درمان فیزیوتراپی برای کمر درد بارداری
در طول مقاله اشاره کردیم که فیزیوتراپی در دوران بارداری کاربردها و مزایای فراوانی برای مادران به همراه دارد. اگر کسی در دوران حاملگی دچار کمر درد شود، باید و باید از فیزیوتراپی در بارداری استفاده کند. البته درمان برای کمر درد بارداری باید دلیل و سرمنشا آن را نیز پیدا کرد. برای مثال اگر کمر درد به دلیل استرس و هیجان زیاد مادر رخ داده باشد، باید سراغ مشاوری رفته تا احساسات او را به خوبی درک کند و با سعی کند با پیدا کردن دلایل اصلی به وجود آمدن استرس، تنش‌ها و گره‌ها را از مادر دور کند.
نامناسب بودن حالت‌های بدن در زمان نشستن، بلند شدن، خوابیدن و در کل فعالیت‌های روزاانه میتواند باعث کشیدگی ستون فقرات مادر بشود. به همین دلیل یک خانم باردار در زمان هرگونه حرکت و فعالیت باید به شدت مواظب باشد تا مشکلی پیش نیاید. گذاشتن بالش پشت کمر هنگام نشستن و بین دو زانو در هنگام خوابیدن، میتواند حس خوبی به شخص بدهد و از درد بکاهد.
اگر مدت زمان یا تعداد کمر دردها زیاد شده باشد، می‌توان با تجویز پزشک از داروهایی برای درمان التهاب استفاده کرد. البته مصرف مسکنی مثل استامینوفن مشکلی ندارد اما خانم باردار باید از مصرف داروهای غیر استروئیدی مثل آسپیرین خودداری کند. در برخی موارد می‌توان از شل‌کننده‌های عضلانی نیز استفاده کرد.
در صورتی که درمان دارویی و مشاوره‌ای کارساز نباشد، طبیعتاً باید به سراغ درمان اصلی یعنی فیزیوتراپی رفت. به هر حال وضعیت یک خانم باردار خاص است و باید بر اساس شرایط شخص خانم، برنامه‌ی فیزیوتراپی دقیقی برای کاهش کمر درد تهیه شود. فیزیوتراپی در دوران بارداری فقط برای رفع کمر درد نیست و میتواند کمک حال مادر در سلامتی حتی بعد از زایمان باشد.
روش‌های فیزیوتراپی برای کمر درد بارداری
فیزیوتراپی روتین
وقتی کمر درد مادر زیاد می‌شود و کم‌کم فعالیت‌های روزانه‌اش دچار اختلال می‌شود، او باید به متخصص فیزیوتراپی مراجعه کند تا به دنبال راه چاره‌ای برای درمان کمر دردش باشد. درمان درد ستون فقرات و فیزیوتراپی در بارداری خطری برای مادر ندارد، اما به هر حال باید قبل از انجام از از پزشک مجوز گرفته شود. به هر حال شرایط مادر خاص است و با توجه به این برنامه تمرین‌های کشش خاصی هم در خانه به او آموزش داده می‌شود تا بتواند در خانه هم به تمرین‌های اصلاحی بپردازد.
سرما و گرما درمانی
یکی از روش‌های موثر فیزیوتراپی برای کمر درد بارداری استفاده از کمپرس سرد و گرم است. سرما باعث از بین رفتن التهاب و ورم مفاصل و کاهش درد می‌شود. همین طور گرما نیز باعث افزایش جریان خون در کمر و شل شدن عضلات خواهد شد. بین استفاده از سرما و گرما درمانی باید تعادلی رعایت شود تا این روش نتیجه عکس ندهد. دقت کنید که نباید در دوران بارداری از کمپرس گرم روی شکم استفاده شود.
الکتروتراپی
الکتروتراپی یا همان فیزیوتراپی با برق در بارداری یک روش جدید و موثر است که با هدایت پالس‌های الکتریکی خفیف به سوی ناحیه درد، باعث رفع تنش‌ها و کاهش درد می‌شود. استفاده از الکتروتراپی با دستگاه TENS در دوران بارداری میتواند برای شخص کاهش درد، بهبود گردش خون، ترمیم بافت‌ها و تقویت ماهیچه‌ها به همراه داشته باشد.
دستگاه الکتروتراپی به کمک امواج میتواند راه انتقال درد از طریق عصب‌ها به مغز را ببندد. همچنین این امواج میتواند ورم در نقاط آسیب‌دیده کمر را از بین ببرند. الکتروتراپی با تحریک عضلات و افزایش خون‌رسانی و ترشح اندورفین نیز میتواند تا حد زیادی از درد را از بین ببرد.
البته این پالس‌های الکتریکی شاید کمی در ابتدا باعث سوزش و احساس گزگز شوند. با این حال چیز خاصی در مورد عوارض فیزیوتراپی با برق در بارداری تا به حال گزارش نشده است و استفاده از این روش مجاز است. البته اگر مادر پوست حساسی داشته باشد ممکن است در بلند مدت عوارض فیزیوتراپی با برق در بارداری باعث سوزش پوست شخص بشود. در نظر داشته باشید که دستگاه TENS به هیچ وجه نباید روی شکم یک خانم باردار استفاده شود. الکتروتراپی یک روش عالی برای تسکین کمر درد است. البته با این که عوارض فیزیوتراپی با برق در بارداری هم چیز خاصی نیست، اما باز هم بدون تایید پزشک نباید انجام شود. در صورت تایید پزشک هم به دلیل حساس بودن شرایط بهتر است از الکتروتراپی زیاد استفاده نشود.
درای نیدلینگ
درای نیدلینگ نیز یکی دیگر از روش‌های فیزیوتراپی در سه ماهه اول بارداری است که می‌توان از آن در دوران بارداری برای مقابله با کمر درد استفاده کرد. در این روش به کمک سوزن، التهاب، درد و تنش‌‌های موجود در کمر را کاهش می‌دهند.
لیزرتراپی
لیزرتراپی نیز یک روش بی‌نقص و کاملاً موثر برای فیزیوتراپی در بارداری است. تفاوت و مزیت اصلی لیزر فیزیوتراپی در بارداری توانایی دسترسی بالای آن و تمرکز روی نقاط ریز است. لیزر فیزیوتراپی در بارداری بدون درد و عارضه است و با تابیدن میتواند باعث تحریک و رشد سلول‌ها و ترمیم و تقویت بافت‌ها نیز بشود. از جمله کاربردهای لیزر فیزیوتراپی در بارداری می‌توان به کاهش درد و التهاب، ترمیم بافت‌ها، رشد سلولی و بالا رفتن متابولیسم بدن اشاره کرد.
کلام آخر
بارداری به دلیل تغییر در سبک زندگی و تولید هورمون‌ها میتواند با مشکلات روحی و جسمی برای مادر همراه باشد. یک خانم قبل از بارداری باید با تغییرات بدنش در این دوران آشنا شود و بداند که چگونه باید از پس مشکلات این 9 ماهه بر بیاید. کمر درد نیز یکی از مشکلات رایج این دوران است که به دلیل بزرگ شدن عضلات شکمی و سنگین شدن مادر احتمال رخ دادن آن زیاد است. اگر میزان این کمر درد زیاد شود یا در کارهای روزانه مادر اختلال ایجاد کند، جایی است که او باید به فکر درمان بیفتد. فیزیوتراپی برای کمر درد بارداری روشی موثر و مفید است که همه مادران می‌توانند از آن در راستای سلامت جسمانی و حتی راحت شدن زایمان استفاده کنند. البته خیلی از خانم‌ها نگران عوارض فیزیوتراپی در بارداری هستند که با مراجعه به یک کلینیک معتبر جای هیچ نگرانی نیست. در کل برای پاسخ به سوال آیا فیزیوتراپی در بارداری ضرر دارد؟ باید گفت اگر با توجه به شرایط مادر و به درستی انجام شود، نزدیک به صفر است.
در این مقاله در کلینیک فوق تخصصی فیزیوتراپی سایا به بررسی فیزیوتراپی در بارداری و روش‌های پیشگیری و درمان آن پرداختیم که امیدواریم برای شما مفید بوده باشد. برای استفاده از انواع روش‌های فیزیوتراپی برای کمر درد بارداری می‌توانید همین حالا روی رزرو نوبت کلیک کرده یا با شماره 02186081671 تماس بگیرید و وقت نوبت خودتان رو بی‌دردسر رزرو کنید. همچنین سوالات خود در مورد عوارض فیزیوتراپی در بارداری را می‌توانید در کامنت‌ها و دیدگاه‌های سایت از ما بپرسید تا از پاسخ متخصصان سایا بهره‌مند شوید.
